Równość

Droga studentko, drogi studencie! Jeżeli czujesz, że Twoje metrykalne imię nie oddaje Twojej płci; droga osobo studiująca w naszej uczelni, jeśli czujesz, że nie chcesz być określana ani przez imię męskie, ani przez imię żeńskie – poinformuj nas o tym, pisząc maila na rownosc@wse.krakow.pl.

Zachęcamy do kontaktu również w innych sprawach związanych z szeroko pojmowaną równością/ działaniami antydyskryminacyjnymi.

Płeć, język, różnorodność

Niektórym może się wydawać, że nie ma nic bardziej oczywistego jak płeć – mężczyzna albo kobieta. Płeć nie jest jednak kategorią oczywistą. Rozwój nauki oraz postęp społeczny, jaki się dokonał za sprawą tego rozwoju, podważyły wiele założeń dotyczących nie tylko płci, ale również seksualności, które przez wiele dekad leżały u podstaw organizacji społeczeństwa.

Stereotypowo przyjmuje się, że osoba, która urodziła się, na przykład, z żeńskimi narządami płciowymi, będzie w życiu na co dzień „zachowywała się jak kobieta”. Oczekiwania co do „kobiecego ciała” (stroje, fryzury itp.) idą często w parze z oczekiwaniami co do sposobu, w jaki urodzona z żeńskimi narządami osoba, o której myśli się jako o „kobiecie”, powinna realizować swoje życie, tj. zakłada się, że jest heteroseksualna, że wyjdzie za mąż, urodzi dzieci. Krótko mówiąc, od tego, czy ktoś urodził się z takimi czy innymi narządami płciowymi, uzależnia się całe jego lub jej życie. Jest to krzywdzące i stoi w sprzeczności ze współczesną nauką.

Od ponad pół wieku w naukach społecznych, medycznych i humanistycznych funkcjonuje rozróżnienie na płeć biologiczną (ang. sex) oraz płeć społeczno-kulturową (ang. gender). Płeć biologiczną określają fizyczne cechy płciowe, natomiast płeć społeczno-kulturowa to wszystkie normy oraz oczekiwania, jakie w danej kulturze wiąże się z pojęciem męskości czy kobiecości.

Jednak nawet płeć biologiczna nie jest czymś tak wcale oczywistym do stwierdzenia przy porodzie – rodzą się dzieci interseksualne o mieszanych cechach płciowych; to, jaką gospodarkę hormonalną oraz w jakim kierunku płciowym będzie się rozwijał organizm, można stwierdzić dopiero, gdy będą dojrzewać. Przez wiele dekad względem interseksualnych noworodków stosowano tzw. chirurgię normalizacyjną, która miała na celu przystosować zewnętrzne narządy płciowe do jednej z dwóch płci; „korygowano” zatem maleńkie ciała, wybierając tę płeć, której fizyczne cechy wydawały się lekarzom bardziej rozwinięte. Takie procedury okaleczały ciała i doprowadziły do wielu dramatów, gdy okazywało się, że tożsamość płciowa czy rozwój płciowy stały w sprzeczności z „prognozami” lekarzy. Już nawet chromosomy płciowe nie przesądzają o płci – przyjmowano, że zestaw chromosomów (kariotyp) u mężczyzn to 46 XY, a u kobiet 46 XX. Są jednak osoby (np. w sporcie), które posiadają nietypowe kariotypy (48 XXXY, 45 XO itd.). W wielu kulturach, tak niezachodnich (np. Indie, Pakistan), jak i zachodnich (np. Australia, Holandia, Austria, Kalifornii), funkcjonuje pojęcie, jak również instytucja prawna, tzw. trzeciej płci. Australijskie paszporty mają na przykład trzy kategorie płciowe – M (mężczyzna), F (kobieta) oraz X (osoba niebinarna, interseksualna itd.).

Osoby transpłciowe nie identyfikują się z płcią, do której podczas urodzenia przypisano je metrykalnie i społecznie. Są wśród nich osoby (transseksualne), które dążą do całościowej zmiany tożsamości – dokumentów oraz swojego ciała na drodze operacji do tożsamości płciowej; są też takie, które poprzestają na zmianach administracyjnych w dokumentach (tzw. uzgodnieniu płci). Niektóre osoby transpłciowe nie identyfikują się z żadną z przyjmowanych społecznie płci (osoby niebinarne), inne mogą przeżywać siebie jako osobę więcej niż jednej płci (osoby niebinarne), u jeszcze innych identyfikacja płciowa jest płynna i/lub zmienia się w ciągu życia. Natomiast osoby, których tożsamość płciowa odpowiada płci metrykalnej, czyli tej nadanej po urodzeniu w dokumentach, określa się jako cispłciowe.

Podczas Inauguracji Roku Akademickiego 2020/2021 Rektor WSE, dr hab. Anna Siewierska-Chmaj, prof. WSE zadeklarowała otwartość Uczelni na każdego człowieka